In het coalitieakkoord 2018-2022 is nadrukkelijk ingegaan op de zichtbaarheid van de gemeenteraad en de ruimte die inwoners krijgen om zelf zaken te ontplooien. Maar ook bij besluiten die de raad neemt, is het belangrijk dat de meningen van inwoners -de voors- en tegens- duidelijk zijn en gewogen worden.

In september is gestart met een voorstelronde van de individuele raadsleden aan de inwoners van Berg en Dal. Deze ronde gaat door middel van publicaties in de Rozet en op sociale media. Ook daarna is het bedoeling raadsleden vaker de gelegenheid te geven zich te profileren op onderwerpen.

De betrokkenheid van inwoners krijgt vorm door samen met inwoners spelregels voor burgerparticipatie op te stellen.

Hiermee bedoelen we met name het verbeteren van de telefonische bereikbaarheid, het adequaat reageren op e-mails en een consequente ja, tenzij houding naar inwoners en ondernemers.

We gaan door met de ontwikkeling van het Contact Centrum Berg en Dal (CCB). In een goed ingericht CCB is alle informatie over activiteiten van de gemeente beschikbaar voor medewerkers van het CCB. Op deze manier kunnen we steeds beter invulling kunnen geven aan de ‘eerstelijns’ dienstverlening van de gemeente.

Om onze dienstverlening verder te verbeteren gaan we in 2020:

1. gratis reisdocumenten, rijbewijzen en gehandicaptenparkeerkaarten (GPK’s) aan huis bezorgen;

2. een dagdeel per maand een burgerzakensteunpunt organiseren in zowel Beek, Leuth, Millingen aan de Rijn en Ooij voor eenvoudige producten als paspoorten en rijbewijzen;

3. een nieuw gebruiksvriendelijker afsprakensysteem invoeren voor de balie burgerzaken.

In 2020 houden we vinger aan de pols via de statistieken vanuit onze eigen systemen.

Zo houden we bijvoorbeeld via het Klant Contact Systeem onze telefonische bereikbaarheid in de gaten.

In 2020 gaan we door met het tevredenheidsonderzoek dat we in 2018 gestart zijn. Vervolgens sturen we bij waar dat nodig is. Zonodig maken we dan een plan van aanpak.

In 2018 en 2019 hebben wij samen met de gemeente Heumen en de Zuidelijke Land en Tuinbouw Organisatie (ZLTO) gewerkt aan het project “Meer streekproducten in Berg en Dal en Heumen’’. Streekproducten zijn goed voor het milieu (minder voedselkilometers bijvoorbeeld) en voor de economie (betere prijs voor de boeren bijvoorbeeld). Tijdens het project hebben wij onder andere producenten geholpen met de ontwikkeling en het op de markt brengen van nieuwe streekproducten. In 2020 willen wij samen met de gemeente Heumen en ZLTO het project een vervolg geven. Onder andere weer met ondersteuning voor productontwikkeling en inspiratiesessies.

Om onze doelen op het gebied van duurzaamheid te behalen willen wij het lokale bedrijfsleven stimuleren om duurzaamheidsmaatregelen te treffen. Zoals hiervoor is aangehaald gaan wij in 2020 bedrijven met vernieuwende duurzame plannen ondersteunen. Aanvullend zijn diverse acties uit ons Actieplan Duurzaamheid gericht op bedrijven. De resultaten van dit plan staan beschreven onder programma Onze buurt van deze begroting. Het gaat bijvoorbeeld om een verkenning hoe wij als gemeente ondernemers kunnen helpen te verduurzamen, of hoe we stappen kunnen zetten naar circulair ondernemen. Ook de (nieuwe) bedrijventerreinen in onze gemeente nemen we hierin mee.

Winkelgebieden hebben het moeilijk om aantrekkelijk te blijven voor de klant. Samen met de ondernemers vergroten wij de aantrekkelijkheid van de winkelgebieden in Millingen aan de Rijn, Beek en Groesbeek. Dit doen we door de volgende zaken op te pakken.

In Millingen aan de Rijn is draagvlak onder de ondernemers voor meer samenwerking in het centrum. Naar aanleiding van diverse bijeenkomsten met ondernemers is een plan van aanpak uitgewerkt met nieuwe actielijnen om het centrum te versterken. Om dit plan van aanpak ten uitvoering te brengen is nu een traject gestart om in het centrum een Bedrijveninvesteringszone (BIZ) te formeren. Bij voldoende draagvlak start de BIZ Millingen Centrum per 1 januari 2020. Samen met deze BIZ kunnen wij vervolgens werken een de versterking van het centrum.

In Groesbeek is in 2017 reeds een BIZ voor het centrum ingesteld. Deze BIZ faciliteren wij ook en wij werken samen met deze vereniging aan het versterken van het centrum. Daarnaast zijn wij in Groesbeek bezig met de afronding van de centrumplannen. De resultaten van dit project staan beschreven in programma 2 van deze begroting.

Op de bedrijventerreinen is circa 10% van de werkgelegenheid in Berg en Dal te vinden. We gaan de kwaliteit van de bedrijventerreinen verder verbeteren. Om groeiende bedrijven te faciliteren is het onder andere van belang om voldoende vrije kavels te hebben. Op dit moment zijn deze schaars. Bij een voorspoedige verkoop van de kavels op bedrijventerrein Hulsbeek fase 1, willen wij in 2020 en 2021 Hulsbeek fase 2 ontwikkelen. We werken een stedenbouwkundig- en een bestemmingsplan uit. Ook gaan we in onderhandeling met de andere grondeigenaren. Vanaf 2022 kan de grond bouwrijp worden gemaakt en worden uitgegeven. De kosten hiervan dekken we binnen de grondexploitatie Hulsbeek uit de opbrengsten van de grondverkopen.

Mocht de verkoop van de kavels van Hulsbeek fase 1 en De Mies tegenvallen, dan is het niet mogelijk om fase 2 te ontwikkelen. We mogen namelijk niet meer dan 3,8 hectare grond in voorraad hebben. In dat geval gaan we aan de slag met de revitalisering van het verouderde gedeelte van het industrieterrein in Groesbeek. Zowel de kwaliteit van de openbare ruimte als van de bedrijfspanden is hier matig. We willen starten met een inventarisatie van de huidige bedrijvigheid op het oude gedeelte. Wat zit hier precies en waar is behoefte aan.  

Verder gaan we in 2020 aan de slag met parkmanagement in Groesbeek. Dit om de samenwerking tussen de bedrijven te stimuleren. Goede samenwerking tussen bedrijven (en de gemeente) is essentieel voor het behoud en op termijn verbetering van de kwaliteit van een bedrijventerrein. Bij de verkoop van kavels van Hulsbeek fase 1 bevorderen we het lidmaatschap van parkmanagement. Deze organisatie gaan we op termijn uitbreiden met Hulsbeek fase 2 en met de bestaande bedrijventerreinen.

In oktober 2019 hebben alle gemeenteraden in de regio Rijk van Nijmegen de ‘Nota Arbeidsmarkt en Re-integratie 2020/2024’ vastgesteld.

Sectoren als de bouw, de zorg, de techniek en de horeca zijn sectoren met veel personeelstekorten. Dit biedt mooie kansen voor het bemiddelen van inwoners naar werk. Daarom gaat het WerkBedrijf meer praktische scholing aanbieden in goed overleg met werkgevers. Ook biedt het WerkBedrijf verschillende trainingen en motivatieprogramma’s aan, afhankelijk van de individuele behoefte van de baanzoekende inwoners.  

De beleidsnota heeft als ondertitel: ’Werk voorop!’. We doen het al goed, maar halen alles uit de kast om nog meer te bereiken. We gaan onder meer actief aan de slag met:

• de voorbereiding van de nieuwe Wet inburgering.
• het motiveren van baanzoekenden en de handhavende rol van de gemeente.
• de bestrijding van laaggeletterdheid.
• de dienstverlening aan werkgevers.
• meer lokale inzet van medewerkers van het WerkBedrijf.

Onder het mom Bedrijvig Berg en Dal werkt de gemeente, in nauwe samenwerking met ondernemers en andere partners, aan de versterking en vernieuwing van de lokale economie. Hierbij geven wij speciaal aandacht voor innovaties, nieuwe verdienmodellen, jonge ondernemers en startende bedrijven.

Als vervolg op Het Beste Idee van Berg en Dal hebben we in 2019 slimme starters geholpen. In 2020 gaan wij verder met deze ondersteuning. Onder andere door begeleiding aan te bieden en door een aantrekkelijke vestigingsplek voor starters te creëren.

Verder zijn er ondernemers die vernieuwende plannen hebben om het bedrijf duurzamer te maken, maar bij de realisatie tegen obstakels aanlopen. Hierbij gaat het onder andere om een gebrek aan kennis, netwerk en financiering. In 2020 willen wij deze partijen gaan ondersteunen.

We maken afspraken met de woningcorporaties over het bouwen en verkopen van huurwoningen. We gaan door met het verstrekken startersleningen aan starters die geen passende woning kunnen kopen. Omdat het bestaande budget aan leningen volledig is uitgeleend stellen we extra leenbudget ter beschikking. Als er van een soort woning te weinig zijn, geven we voorrang aan plannen waarin dat soort woningen is opgenomen.

We stimuleren het aanpassen van bestaande woningen. Hiervoor is in 2019 de regeling Toekomstbestendig wonen vastgesteld als vervanger van de Blijverslening en de Duurzaamheidslening. Hierdoor kunnen mensen maatregelen om langer thuis blijven wonen combineren met het verduurzamen van de woning. We gaan de werking van regeling Toekomstbestendig wonen eind 2020 evalueren.

We stemmen met onze buurgemeenten af welke woningen waar worden gebouwd, zodat er binnen de regio voldoende woningaanbod en keuzevrijheid is voor woningzoekenden.

Met de corporaties Waardwonen en Oosterpoort zijn afspraken gemaakt om energielabel A te halen in respectievelijk 2025 en uiterlijk 2028.

We zetten de samenwerking met Oosterpoort en andere belanghebbende partijen voort om te komen tot een aardgasloze kern. In 2020 wordt een keuze gemaakt in welke wijk / buurt bewoners actief worden gestimuleerd en gefaciliteerd om zich voor te bereiden op een aardgasloze toekomst.

Energieneutraal wonen blijft uitgangspunt in alle bouwplannen.

De doelstelling voor verduurzaming van de particuliere woningvoorraad valt binnen de gehele duurzaamheidsdoelstelling van een jaarlijkse energiebesparing van 1,5% in de gemeente.

In het kader hiervan blijven we ook inzetten op het subsidiëren van zonnepanelen en isolatie van woningen. In 2019 is hiervoor een bedrag van € 500.000 ter beschikking gesteld. We verwachten dat dit bedrag in de loop van 2020 volledig zal zijn uitgegeven. Op dat moment gaan we ook bekijken of we de regeling verlengen.

De regeling Toekomstbestendig Wonen levert een belangrijke bijdrage aan het verduurzamen van de woningen in de gemeente (zie verder onder 3.3.2).

Eind 2019 ronden we de actualisatie van de Woonagenda af. Op basis van de door de raad gemaakte keuzes zullen we tot uitvoering hiervan overgaan.

• In overleg met de hierbij betrokken marktpartijen zullen we de bestaande woningbouwplannen tegen het licht houden en daar waar nodig of wenselijk – in gesprek gaan over aanpassing van bestaande plannen.
• We gaan ook in gesprek met initiatiefnemers over mogelijke nieuwe plannen, daar waar deze een goede aanvulling op de bestaande woningvoorraad en plannen vormen. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan vrije kavels, CPO (Collectief Particulier Opdrachtgeverschap) en vormen van duurzame huisvesting, huisvesting voor spoedzoekers, al dan niet in de vorm van experimenten.
• We gaan in gesprek met de woningcorporaties over uitbreiding van het aantal sociale huurwoningen.
• We proberen in overleg met de corporaties en marktpartijen de doorstroming op de gemeentelijke woningmarkt te bevorderen zodat meer woningen voor starters vrijkomen.
• Daarnaast zien wij kansen voor starters in vrijkomend maatschappelijk vastgoed. We gaan hierover in gesprek met de eigenaren van dit vastgoed.
• We zorgen voor voldoende woningen.

Portefeuillehouders koppelen duidelijk terug naar de raad over zaken die spelen in de samenwerkingen.

In de raadswerkgroep Samenwerkingen bespreken we:

• Onze opdrachten naar de samenwerkingen: zijn we duidelijk en hoe sturen we? Hierin richten we ons op de ODRN en Arnhem Nijmegen.
• Wat raadsleden in de samenleving hebben opgehaald over de effecten van de samenwerkingen.

We zijn opdrachtgever voor samenwerkingsverbanden zoals de omgevingsdienst, de modulair gemeenschappelijke regeling, het Gemeenschappelijk Orgaan, enzovoorts. Onze opdrachten aan de samenwerkingsverbanden bestaan grofweg uit 2 delen: inhoud en financiën. Wat willen we bereiken en hoeveel mag dit kosten?

De opdrachten die we aan de samenwerkingsverbanden geven maken we scherp en duidelijk. Aangezien er veel samenwerkingsverbanden zijn, gaan we in 2020 ons richten op twee samenwerkingen die in beweging zijn dit jaar: de ODRN en Arnhem-Nijmegen.

De Omgevingswet treedt op 1 januari 2021 in werking. De Omgevingswet vervangt een groot aantal wetten op ruimtelijk gebied. De werkzaamheden voor 2020 zijn gericht op een soepele overgang naar de Omgevingswet. Dat betekent onder andere het opleiden van personeel en het uitwerken van werkprocessen. Dit doen wij in samenwerking met de ODRN, omdat de ODRN een groot deel van de Omgevingswet voor ons gaat uitvoeren. Daarnaast stellen we een Omgevingsvisie op als beleidskader voor de ruimtelijke ontwikkeling van onze gemeente.

De komende jaren zal de Omgevingsdienst Regio Nijmegen (ODRN) voor Berg en Dal zich voornamelijk richten op de basistaken. Binnen deze basistaken komen er wel nieuwe vraagstukken op de ODRN af. Zo moeten gemeenten en ODRN zich in 2019 en 2020 klaarmaken voor de gevolgen van de Omgevingswet. Ook het thema energietransitie zorgt mogelijk voor een verschuiving van de werkzaamheden. Dit heeft gevolgen voor de financiële bijdrage en/of voor de hoeveelheid werk die de ODRN voor ons kan verzetten. We moeten dan gaan prioriteren.

In 2020 richten we ons ook op het verbeteren van de samenwerking tussen gemeenten en ODRN, begrotingscyclussen van gemeenten en ODRN worden beter op elkaar afgestemd, werkplannen worden eerder opgesteld en vastgesteld en capaciteitsproblemen m.b.t. bovengenoemde thema’s worden in beeld gebracht.

Wij blijven jaarlijks ons fietsroutenetwerk verbeteren en uitbreiden. Dit ten behoeve van toerisme, maar ook voor verbetering van woon- werkverkeer. Zo heeft de raad de wens uitgesproken om bestaande fietspaden te verbreden en zo een veilige ruimte te bieden aan bijvoorbeeld de toename van de sneller rijdende e-bikes (motie 20, begroting 2019). In veel gevallen betreft het verbreden van fietspaden kostbare aangelegenheden. In de tweede helft van 2019 behandelen we deze motie en stellen we daarom prioriteiten; welke fietspaden gaan we in 2020 en verder als eerste aanpakken.

Ook starten we in de tweede helft van 2019 met een nieuwe samenwerking over de landsgrens om de bestaande fietspaden, waaronder die langs de voormalige spoorlijn Nijmegen – Kleve, uit te bouwen en breed te promoten in 2020. De Euregio Rijn-Waal heeft op ons verzoek het initiatief genomen om een dergelijk overleg op te starten.

Voor verdere acties op dit vlak zie onder programma 'Onze buurt'.

Via de Ongehinderd App en de website zorgeloosopvakantie.nl blijkt welke accommodaties in onze gemeente (en in het Rijk van Nijmegen) toegankelijk zijn. Het aantal locaties in onze gemeente in de Hoge Nood App verdubbelt (nu circa 10).

Toegankelijke pleisterplaatsen (circa 3 in onze gemeente) met daaraan gekoppeld toegankelijke routes brengen we in beeld voor bezoekers die hierop aangewezen zijn. Deze zijn te vinden op de website zorgeloosopvakantie.nl en worden via kaartmateriaal in beeld gebracht.

We promoten onszelf met Toerisme VAN als toegankelijke regio/ gemeente.

Bij noodzakelijke aanpassingen van onze speeltuinen nemen we de verbetering van de toegankelijkheid van de speeltuin mee in het nieuwe ontwerp. Er zijn al contacten met de organisatie Speeltuinbende. Inwoners en bezoekers profiteren van deze aanpassingen.

We doen in 2020 mee aan de wedstrijd “wandelgemeente van het jaar” en besteden aandacht aan het 50 jarig bestaan van de N70 met andere betrokken partijen (zoals Staatsbosbeheer).

Afhankelijk van de behoefte, realiseren we nog meer dorpsommetjes, samen met inwoners uit onze dorpen. Deze komen op de website wandeleninbergendal.nl.

We zorgen ervoor dat er ook routes en/of wandelmogelijkheden toegankelijk zijn voor minder validen en dat deze goed gevonden worden via onder andere zorgeloosopvakantie.nl en wandeleninbergendal.nl.

We doen mee aan (regionale) campagnes zoals Gelderse Streken om onze gemeente blijvend op de kaart te zetten.

In 2019 vinden voorbereidingen plaats om het fietsknooppuntennetwerk in het Rijk van Nijmegen te verbeteren. Dit is gereed of nog in uitvoering in 2020.

Ook het aantal toeristische bezoeken en overnachtingen willen we laten stijgen met 4%. We willen groeien maar wel verantwoord. Kwaliteit is net zo belangrijk als kwantiteit. Daarom zetten we ook in op thema’s als zorgeloos op vakantie en Green Destination.

Samen met Toerisme Veluwe Arnhem Nijmegen (TVAN) werken we aan een plan voor de regio op basis van het document van Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (NBTC) “Perspectief 2030” waarin toerisme wordt beschouwd als middel om de leefbaarheid te vergroten in plaats van als doel op zichzelf. Kwaliteit dus in plaats van kwantiteit. We gaan in overleg met eigenaren van vastgoed met ontwikkelkansen voor toerisme.

Green Destinations is een middel om duurzaamheid en toerisme te verbinden. Vanuit toeristisch oogpunt biedt het kansen om ons te positioneren en verder te ontwikkelen als groene, duurzame bestemming en daarmee een nieuwe doelgroep te bereiken. Vanuit duurzaamheid biedt het kansen om de toeristische sector te motiveren en activeren om te verduurzamen met aandacht voor de thema’s milieu, mens, landschap, cultuur.

Onze toeristische ondernemers doen mee aan een keurmerk (zoals bijvoorbeeld Green Key) zodat ze informatie over en hulp krijgen bij duurzaam ondernemen. Een kennisbijeenkomst maakt onderdeel uit van dit aanbod.

Afhankelijk van de procedure zijn de voorbereidingen (infrastructuur, juridisch) voor dit veer afgerond of gaande in 2020. Als het meezit, kan er al een veer varen in de loop van het seizoen van 2020. Dit veer betekent een uitbreiding van het toeristisch/ recreatieve aanbod voor bezoekers en inwoners.

Rekening houdend met duurzaamheid en toegankelijkheid treffen we voorbereidingen voor een elektrisch veer en zijn de toegangspaden naar het veer ook geschikt voor minder validen, duofietsen etc.

Ter hoogte van de locatie van het veer zijn cultuurhistorische sporen te vinden van de IJssellinie en de Mauritslinie. Via het veer willen we deze met de gemeenten Lingewaard en Zevenaar, Stichting Beleef onze Waal zichtbaar en beleefbaar maken. Het fiets-voetveer draagt dus bij aan uiteenlopende opgaven van onze gemeente.